نجوم وفضا

زباله‌های فضایی روزبه‌روز زیادتر شده و نگرانی‌ها در مورد این عوامل مخرب فضایی هم رو به افزایش گذاشته است.

اطلاعات کنونی نشان می‌دهد تعداد زباله‌هایی که اندازه آنها حداقل 10 سانتی‌متر است چیزی حدود 200 هزار زباله است. با این حال اشیای بسیار کوچک‌تری از اینها هم وجود دارد که نمی‌توان آنها را ردیابی کرد.

هریک از این اشیاء با سرعت میانگین معادل 28 هزار کیلومتر در ساعت و در مدار مخصوص به خود در حرکتند. بنابراین سرعت نزدیک‌شدن زباله‌ها و فضاپیماهای فعال می‌تواند تا حداکثر 56 هزار کیلومتر در ساعت برسد.

در چنین سرعت برخوردی یک پیچ کوچک می‌تواند به اندازه انفجار یک نارنجک دستی انرژی آزاد کند. بخشی از فضا که مدارهای نزدیک زمین را شامل می‌شود وسیع است، اما همین فضا پر از زباله‌های مداری شده و اکنون زمان باقیمانده تا آغاز زنجیره برخوردها در حال کم شدن است.

زنجیره برخوردها اگر شروع شود می‌تواند تمام فضاپیماهای عملیاتی در مدار بین 700 تا 1100 کیلومتری را نابود کند.

تاکنون روش‌های زیادی برای جمع‌آوری پسماندهای مداری پیشنهاد شده است که از بین آنها می‌توان به استفاده از لیزرهای پرقدرت، افسارهای فضایی و شبکه‌های قلاب دار فضایی برای گرفتن زباله‌ها اشاره کرد. اما آخرین و جدیدترین ایده پیشنهادی، استفاده از گازهای بالستیک است.

بتازگی شرکت بوئینگ درخواست ثبت اختراع جدیدی ارائه کرده است. این اختراع روشی برای زدودن زباله‌های فضایی به‌ وسیله ضربه زدن به آنها توسط دمیدن گاز است.

به این وسیله ارتفاع مداری زباله‌های بزرگ در مدار نزدیک زمین کاهش یافته و در معرض نیروی اصطکاک لایه‌های غلیظ‌تر جو زمین قرار می‌گیرد.

این امر به نوبه خود باعث ورود دوباره زباله‌ها به جو و سوختن آنها در آنجا می‌شود. در نهایت هم آنچه باقی می‌ماند، سقوط خواهد کرد.

تمامی روش‌های پیشنهاد شده برای از بین بردن زباله‌های فضایی در یک خصوصیت مشترک هستند: هزینه بالا. تقریبا هر ایده‌ای که به لحاظ فیزیکی قابل انجام باشد، از هزینه بسیار بالایی برخوردار است. اکثر زباله‌های بزرگ سرگردان در فضا شامل ماهواره‌هایی است که طول عمر آنها تمام شده است. هنگام پاکسازی فضا از چنین اشیایی دو مورد عمده هزینه بر وجود دارد: اولی وسیله پرتاب و دومی ابزار تمیزکننده. بنابراین باید این هزینه‌ها را در مقابل سود به دست آمده سنجید. ارزش هر یک از زباله‌ها معادل صفر است، چراکه هیچ سرویسی به ما ارائه نداده و تنها تهدیدی بالقوه برای ترافیک فضایی است بعلاوه کسی نمی‌داند کدام یک از این زباله‌ها زودتر باید از بین برود.

شرکت بوئینگ پیشنهاد استفاده از مقداری گاز برودتی مانند زنون یا کریپتون که توسط ماهواره‌های کوچک حمل می‌شود را ارائه کرده است.

این گاز مانند ابری در همان مدار حرکت زباله، اما در جهت مخالف شروع به حرکت می‌کند. اگرچه مدت دوام این ابر گازی شکل کوتاه است، اما محققان امیدوارند در همین زمان به اندازه کافی انرژی‌مداری زباله‌ها را کاهش دهد.

مخترعان ادعا کرده‌اند برای زباله‌های بزرگ‌تر یا آنها که در مدار بالاتری حرکت می‌کنند، چندبار پاف کردن (دمیدن) گاز مورد نیاز بوده و همین مقدار تاثیرگذار است. البته سوال واضحی که باید پرسیده شود این است که چه اتفاقی برای ماهواره‌ حامل گاز خواهد افتاد؟ آیا این ماهواره هم به یک زباله فضایی تبدیل خواهد شد؟

spacemart